20.12.2019

Emocje u chorego i jego opiekuna

Przyjmując na siebie opiekę nad bliską osobą, która potrzebuje stałej opieki, musimy się liczyć z tym, że doświadczymy wpływu wielu emocji – zarówno chorego, jak i swoich. Są to niejednokrotnie uczucia silne i skrajne, częste są huśtawki nastrojów.

Jakie odczucia są najczęstsze?

O ile chory najczęściej koncentruje się na swoich uczuciach, to opiekun musi zadbać zarówno o to, jak czuje się chory, jak i on sam.

Jak zadbać o zdrowe emocje?

Pozbądź się stereotypów

Pozbądź się stereotypów, jakie nosisz w sobie odnośnie niepełnosprawności, chorób, upośledzeń. Nie jest to proste, ale tylko poprzez przełamanie barier, jakie stawiają nam nasze przekonania, możesz „odczarować” to, z czym się spotykasz. Dzięki oczyszczeniu umysłu ze schematów unikniesz uszczęśliwiania chorego na siłę i proponowania mu rozwiązań, które wydają Ci się słuszne w danej sytuacji. Łatwiej też będzie Ci zachować obiektywizm i traktować chorego podmiotowo, a nie przedmiotowo.

Przełam swój wstyd

Przełam swój wstyd związany z fizjologią drugiego człowieka. Pomóż również przełamać ten wstyd choremu. Jest to bardzo trudna sprawa, wymagająca dużej delikatności. Niezależnie od tego czy tylko pomagasz w codziennej higienie, czy też wykonujesz za chorego całą toaletę, pamiętaj, jak krępujące jest pokazywanie się drugiej osobie nago, zwłaszcza, jeśli ciało jest ułomne. Bądź delikatny i w gestach, i w słowach.

Naucz się empatii

Naucz się empatii – pomyśl, jak może czuć się chora osoba, czego doświadcza i postaraj się to zrozumieć. Zastanów się, jakie byłby Twoje odczucia w takiej sytuacji i jak sprawić, żeby emocje te były jak najbardziej pozytywne. Słuchaj i obserwuj osobę, którą się opiekujesz – każdy człowiek potrzebuje nieco innej opieki, postaraj się zapewnić swojemu bliskiemu to, czego potrzebuje.

Przygotuj się na huśtawkę nastrojów

Przygotuj się na huśtawkę nastrojów – i swoją, i chorego. Uświadom sobie, że macie prawo przeżywać różne emocje, jednak warto robić to świadomie. Pozytywne emocje wykorzystujcie do budowania więzi, wzajemnego zaufania i podnoszenia motywacji. Dla negatywnych emocji szukajcie bezpiecznych źródeł ujścia:

• humor i żarty potrafią dobrze rozładować napięcie i zachować pozytywne podejście;
• przypomnienie o pozytywnych efektach terapii czy rehabilitacji pomaga podnieść motywację;
• wykrzyczenie emocji, kontrolowana agresja, np. bicie poduszek, są w pewnych momentach dobrym wentylem bezpieczeństwa;
• płacz pomaga oczyścić się z negatywnych odczuć i daje ulgę.

Nigdy nie wykorzystuj przeciwko choremu przewagi

Nigdy nie wykorzystuj przeciwko choremu przewagi, jaką masz nad nim jako opiekun. Pamiętaj, że dla chorego często upokarzający i niekomfortowy jest już sam fakt, że jest od kogoś zależny. Swoją przewagę wykorzystuj więc rozważnie na korzyść chorego – motywuj go do działania, przekazuj pozytywną energię.

Nie stosuj żadnej przemocy

Nie stosuj żadnej przemocy – ani fizycznej ani werbalnej. Stosując przemoc pokazujesz swoją bezsilność i krzywdzisz zarówno siebie, jak i bliską Ci osobę.

Bądź asertywny

Bądź asertywny – respektuj prawa chorego, ale miej szacunek również dla siebie. Nie wyręczaj chorego we wszystkim, zwłaszcza jeśli jego stan pozwala na wykonywanie codziennych czynności. Zobacz, jak wiele satysfakcji może dać choremu samodzielność.

Pamiętaj, że gestem można wyrazić więcej niż słowami

Pamiętaj, że gestem można wyrazić więcej niż słowami. Możesz uspokoić swoje nerwy i ukoić cierpienie chorego poprzez dotyk, pełne zrozumienia spojrzenie, uśmiech. Takie chwile wyciszają, dają chwilę wytchnienia i poprawiają samopoczucie.

Zastosuj się do prostych zasad

Zastosuj się do prostych zasad, aby uniknąć wielu negatywnych reakcji chorego:

• Chory powinien wiedzieć, co zamierzasz przy nim robić – informuj więc o czynnościach, które będziesz wykonywać;
• Szybkie i nerwowe ruchy opiekuna wzmagają nerwowość chorego i mogą wywołać jego sprzeciw – wszystko, co robisz przy chorym, staraj się wykonywać spokojnie;
• W rozmowie z osobami trzecimi nie mów o chorym tak, jakby go nie było – jeśli mówisz o nim, ma prawo uczestniczyć w rozmowie;
• Nie wyręczaj chorego i nie rób za niego nic na siłę – pozwól mu decydować o sobie, ale zachowaj bezpieczne granice;
• Zachowaj spokój i nastaw się pozytywnie – nastrój opiekuna udziela się jego podopiecznemu.

Efektywny opiekun, to opiekun wypoczęty

Efektywny opiekun, to opiekun wypoczęty. Musisz od czasu do czasu naładować baterie i oderwać się od codziennych trosk. Postaraj się tak zorganizować czas, żeby chociaż kilka godzin w tygodniu mieć tylko dla siebie, na realizowanie własnych potrzeb. Nie izoluj się od ludzi, nie rezygnuj z życia towarzyskiego, ze spotkań z przyjaciółmi.

Nie bój się prosić o pomoc

Nie bój się prosić o pomoc. Jeśli nie ma Cię kto zastąpić w opiece, skorzystaj z pomocy z zewnątrz. Być może w okolicy są organizacje, które mogłyby Ci pomóc – niektóre z nich mają specjalnych wolontariuszy lub profesjonalnych opiekunów, których można zatrudnić na godziny. Nie próbuj radzić sobie ze wszystkim w pojedynkę – może to być praca ponad Twoje siły.

Możesz skorzystać z pomocy psychologa

Możesz skorzystać z pomocy psychologa, jeśli nie dajesz sobie rady ze swoimi emocjami – obiektywne spojrzenie kogoś z zewnątrz i profesjonalna opinia potrafią naprawdę zmienić nastawienie, pomóc w odnalezieniu się w nowej sytuacji, pracy nad emocjami. Osobom wierzącym często pomaga rozmowa z duchownym, istnieje również szereg stowarzyszeń czy grup wsparcia, które mogą pomóc Ci przetrwać trudne chwile.

Zadbaj o swoje ciało

Zadbaj o swoje ciało – opieka nad chorym pochłania wiele sił, więc warto wzmocnić ciało ćwiczeniami. Poświęć szczególną uwagę swoim plecom, zwłaszcza jeśli codziennie musisz wielokrotnie przemieszczać chorego. Staraj się też odpoczywać jak najwięcej i relaksować się poprzez stosowanie różnych technik relaksacyjnych. Pozytywne efekty przynosi muzykoterapia, która może się również okazać dobra dla chorego. Muzyka przynosi spokój ducha i poprawia samopoczucie.

Rozważ wszystkie za i przeciw

Rozważ wszystkie za i przeciw, jeśli stoisz przed podjęciem decyzji o przekazaniu chorego pod opiekę specjalistycznej placówki opiekuńczej – domu pomocy, hospicjum, domu spokojnej starości. Czasami jest to najlepsze rozwiązanie dla wszystkich, więc nie obwiniaj się, jeśli zdecydujesz, aby chorym zajął się odpowiedni ośrodek. Postaraj się jednak, aby chory nie poczuł się opuszczony – odwiedzaj go i podnoś na duchu jak najczęściej.

Dowiedz się, jak zapewnić sobie komfort opieki.