22.08.2023

Inkontynencja – nietrzymanie moczu i kału

Duży udział w szerzeniu świadomości na temat nietrzymania moczu i kału na świecie ma Międzynarodowe Towarzystwo Kontynencji (ang. International Continence Society, ICS).  Organizacja w swojej działalności skupia się na realizacji wielu różnorodnych międzynarodowych projektów, w których udział biorą organizacje z całego świata.

 

Inkontynencja moczowa

 Zgodnie z najnowszą definicją ICS, nietrzymanie moczu jest stanem, gdy stwierdza się obiektywnie bezwiedne wyciekanie moczu, które staje się problemem higienicznym oraz ma w znacznym stopniu wpływ na jakość kontaktów międzyludzkich pacjenta. Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) natomiast określa nietrzymanie moczu jako niebagatelny, ogólnoświatowy problem zdrowotny XXI w. 

Podziałów nietrzymania moczu jest wiele. Dokonywane są one na podstawie różnych kryteriów. Najbardziej powszechny podział opracowany został przez Komitet Standaryzacji przy Międzynarodowym Towarzystwie Kontynencji ICS. 

Wyróżniamy trzy główne rodzaje nietrzymania moczu:

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

Wiąże się głównie z osłabieniem mięśni miednicy i oznacza niekontrolowany wyciek moczu podczas wysiłku fizycznego, w czasie kichania, kaszlu czy śmiechu. Wówczas wzrasta ciśnienie śródbrzuszne i powoduje ucisk (ang. stress) na pęcherz. Ten typ nietrzymania moczu dotyczy najczęściej kobiet, u mężczyzn pojawia się niekiedy po zabiegu usunięcia prostaty.

Naglące nietrzymanie moczu

Niekontrolowany wyciek moczu, któremu towarzyszy lub bezpośrednio poprzedza uczucie silnego parcia (nagłej, niemożliwej do opanowania potrzeby oddania moczu). Może objawiać się niewielkim wyciekiem pomiędzy świadomym oddawaniem moczu lub jako całkowite niekontrolowane opróżnienie pęcherza.

Inkontynencja mieszana

Wyciek moczu związany z parciem naglącym oraz wysiłkiem, kichaniem, kaszlem.

W literaturze możemy się spotkać również z innymi, rzadziej występującymi rodzajami nietrzymania moczu, wśród których wymienia się:

Inkontynencja nocna

Moczenie (enuresis), które obejmuje każdy wyciek moczu. Najczęściej tego określenia używa się w celu opisania nietrzymania moczu podczas snu (tzw. moczenie nocne, inkontynencja nocna).

Inkontynencja ciągła

Objaw polegający na stałym nietrzymaniu moczu. 

Inkontynencja neurogenna

Tzw. odruchowe nietrzymanie moczu, związane z zaburzonym funkcjonowaniem układu nerwowego – chory nie odczuwa parcia na pęcherz, który opróżnia się automatycznie i całkowicie.

Inkontynencja z przepełnienia

Każdy niekontrolowany wyciek moczu spowodowany przepełnieniem pęcherza (np. ze względu na zablokowanie jego ujścia).

Pozacewkowe nietrzymanie moczu

Wyciek moczu inną drogą niż ujście zewnętrzne cewki moczowej, np. przez przetokę pęcherzowo–pochwową.

Inne typy inkontynencji

• występujące w określonych sytuacjach, np. w trakcie stosunku seksualnego.
• Inkontynencja niezdefiniowana — nietrzymanie moczu, którego nie można przyporządkować do innych kategorii. Często określa się w ten sposób nietrzymanie moczu u osób psychicznie upośledzonych, u których nie dochodzi do żadnych dysfunkcji w obszarze układu moczowego.

W aspekcie nietrzymania moczu warto również wspomnieć o zespole pęcherza nadaktywnego (overactive bladder – OAB), który definiowany jest jako występowanie parcia naglącego, częstomoczu dziennego i/ lub nocnego z nietrzymaniem moczu, lub bez tego objawu. Jeśli nietrzymanie moczu nie występuje, stosuje się nazwę „suchy” pęcherz nadaktywny, dla pęcherza nadaktywnego z nietrzymaniem moczu stosuje się nazwę „mokry” pęcherz nadaktywny.

Inkontynencja  kałowa

Inkontynencja parcia

Inkontynencja parcia — chory czuje parcie na stolec, ale nie jest w stanie wytrzymać na tyle długo, żeby zdążyć do toalety — często jest to wynikiem osłabienia mięśni zwieracza odbytu.

Inkontynencja pasywna

Stolec wycieka, przeważnie bez wcześniejszego uczucia parcia – najczęściej przyczyną jest uszkodzenie nerwów, osłabienie mięśni lub chroniczne zatwardzenie.

Międzynarodowe Towarzystwo Kontynencji istnieje od 1998 roku i stale się rozwija. Działania podejmowane przez ICS to m.in edukacja specjalistów poprzez warsztaty, sympozja czy konferencje, badania naukowe i ich publikacja, coroczne spotkania, rozwijanie i pogłębianie standardów i wytycznych do pracy klinicznej z pacjentami mającymi zaburzenia w obszarze kontynencji, budowanie świadomości społecznej.